Agenda inhoud 2025: kennis
Elke twee weken publiceren we een interview met een beleidsverantwoordelijke over de agenda inhoud. In deze agenda staat beschreven hoe het NIFP zich inhoudelijk ontwikkelt. Immers, ons vakgebied is onderhevig aan veranderende wet- en regelgeving en voortschrijdend wetenschappelijk inzicht. Hoe verhouden wij ons hiertoe? Wat staat er op de agenda in 2025?
Risicoscreener geweld
“In 2024 zijn er vanuit het beleidsterrein kennis zoveel mooie producten opgeleverd dat ik er graag een aantal uitlicht.
Vanuit wetenschappelijk oogpunt vind ik de risicoscreener geweld een heel mooi product. Deze is in 2024 tot een eindrapport gekomen en onze collega (Marjam Smeekens) die op dit onderwerp promoveert heeft vorige maand haar proefschrift ingeleverd bij de leescommissie. Zij gaat hier in 2025 op promoveren. Dus in principe is alles klaar: we hebben een risicoscreener ontwikkeld die zorgen over geweld binnen en buiten detentie kan voorspellen. Uit onderzoek blijkt dat deze goed werkt, dat hij goed in kaart brengt wat de zorgen zijn over het risico op geweld. Dit biedt input om de punten die leiden tot deze zorgen aan te pakken.
We hebben een vruchtbare samenwerking met de divisie GW/VB op dit onderwerp. Het interessante aan deze screener is namelijk dat je op basis van informatie die je in detentie kan verzamelen waarneemt dat er risico is op geweld. Op dat moment kan je met ketenpartners om tafel: hoe bereiden we ons hier op voor? Hoe kunnen we de punten die bij deze gedetineerde leiden tot zorgen aanpakken? Of je kan gaan oefenen met verlof, of het verlof anders inrichten.”
Niet-aangeboren hersenletsel in het strafrecht
“Een ander hoogtepunt vorig jaar was mijn oratie. Daar zijn veel spreekverzoeken en vragen uit voortgekomen, met name door rechtbanken. Ik heb bijvoorbeeld op de landelijke dag voor jeugdrechters gesproken. Het thema niet-aangeboren hersenletsel (NAH) leeft heel erg. Daarnaast heeft alle media-aandacht die eromheen zat ervoor gezorgd dat advocaten in individuele zaken meer aandacht hadden voor niet-aangeboren hersenletsel. Dus ja, het heeft dan toch wel impact.
In het verlengde hiervan heeft het NIFP samen met Jochem Jansen van Universiteit Leiden geld gekregen om een junior onderzoeker aan te trekken. Deze persoon gaat kijken naar de manier waarop NAH is vastgesteld in de PJ-rapportage (instrumentarium, beoordelingskader) en in hoeverre en op welke manier NAH in de uitspraak wordt meegewogen.
Verder hebben we in 2024 van KFZ subsidie gekregen om samen met Siri Noordermeer van de VU onderzoek te doen naar hoe NAH wel of niet wordt onderkend in pro Justitia-rapportages. We gaan in het PBC mensen testen om te kijken of we aspecten van NAH terugzien en hoe dat dan vervolgens in pro Justitia-rapportages terugkomt. Daar gaan we de komende twee jaar mee aan de slag.
Zo krijgen we steeds meer kennis over hoe vaak NAH precies voorkomt en wanneer het wel en niet onderkend wordt door rapporteurs. We kijken vervolgens naar hoe wij ze beter kunnen ondersteunen om ze op dit onderwerp verder te helpen.”
Opleiding tot klinisch psycholoog
“Ook goed om te noemen is dat de KP-opleiding (de opleiding tot klinisch psycholoog, red.) in het Pieter Baan Centrum veel professioneler is geworden. Ine Kusters is onze opleider psychologie en Mike van Kessel is plaatsvervangend opleider psychologie. Gezamenlijk geven zijn de opleiding vorm, dat loopt heel goed. Momenteel zitten Florentine van Berkelbach van der Sprenkel, Mascha Beijer-Holtman en Sander Witvliet in opleiding en dit jaar is Jildou Heerschop gestart.
Deze opleiding heeft een uitwisseling met De Waag als onderdeel. Er komen dus ook vier KP’ers vanuit De Waag onze kant op, die wij mede-opleiden. We zijn dus goed bezig om KP’ers op te leiden. De idee is dat klinisch psychologen meer opgeleid worden voor specialistische psychologie waar multiproblematiek een rol speelt. In het forensische, en met name in het Pieter Baan Centrum, speelt multiproblematiek eigenlijk altijd een rol en de gedachte is dat een KP’er met zijn/haar extra kennis daar een belangrijke bijdrage kan leveren.”
“Naast aandacht voor specialistische psychologie is er bij KP’ers ook meer aandacht voor management en wetenschap. Je leidt KP’ers dus ook op voor hogere managmentfuncties. Ik denk dat we daar bij DJI echt voordeel aan kunnen hebben, denk maar aan de functie directeur zorg & behandeling in het PPC, of de functie manager zorg & rapportage. Maar ook op andere plekken waar wordt gewerkt aan specifieke zorg zoals in Vught of op de ISD-afdeling. Ook in het Pieter Baan Centrum hebben we natuurlijk een hele specifieke doelgroep. Op dergelijke plekken wil je mensen hebben zitten die de KP-opleiding gedaan hebben en daarmee weer ondersteuning kunnen geven aan gz-psychologen.”
Juridische en ethische analyse
“Vooruitblikkend naar komend jaar kijk ik erg uit naar het project dat we gaan draaien met Johannes Bijlsma van de Universiteit Utrecht en Joeri Bemelmans van de Universiteit van Tilburg. We gaan samen met hen een juridisch-ethische analyse maken van het gebruik van kunstmatige intelligentie voor ons vakgebied. Hoe moeten we naar kunstmatige intelligentie kijken? In hoeverre kunnen AI gegenereerde modellen ten grondslag liggen aan beslissingen en advies aan de rechter? Wat zijn de juridische en ethische gevolgen van het gebruik van AI tools voor ons werk? We hebben hiervoor geld gekregen vanuit het innovatiebudget.”
Kennis delen via Rapporteursnet
“Groot nieuws: begin dit jaar lanceren we een app voor pro Justitia-rapporteurs: de RapporteursApp. Deze app is eigenlijk de mobiele applicatie van Rapportersnet en zal toegang tot het platform veel makkelijker maken. Hiermee kunnen we echt grote stappen zetten in het logisch ontsluiten van specialistische kennis voor onze grote groep rapporteurs.
Ook kijk ik uit naar de nieuwe discussiegroepen op Rapporteursnet. Deze maand zijn een groep over het onderwerp ‘toerekenen’ en een groep over ‘jeugd strafrecht’ gestart. NIFP’ers zitten verspreid over het hele land en we hebben veel collega’s met veel kennis. Het blijft belangrijk om hen aan elkaar te verbinden. Kennis wordt momenteel nog onvoldoende onderling gedeeld.”
Webinars met Psyflix
“In 2025 gaan we ook in kaart brengen wat de meerwaarde is van webinars. Kijken rapporteurs ze en hebben ze er wat aan? Wij hebben bij wijze van experiment een aantal webinars opgenomen met Psyflix.
Wij hebben door de bijeenkomsten die wij organiseren zoals de refereeravonden en Rapporteursdag een schat aan goede sprekers en mooie verhalen. Sommige zijn alleen maar interessant voor één keer maar er zitten ook verhalen tussen waarvan je denkt: dit is zo belangrijk voor je vak. Dit is echt de basis. Denk dan bijvoorbeeld aan de lezing van Femke Jonker over LVB of het verhaal van Mario Braakman over culturele psychiatrie. Die zou elke rapporteur gezien of gehoord moeten hebben.
Nou goed, ik ben heel enthousiast over de webinars die wel opgenomen hebben, maar we gaan dus in kaart brengen of rapporteurs dat ook zo zien.”
Science practitioners
“Tot slot kijk ik erg uit naar de inzet van onze science practitioners komend jaar. Dit zijn collega’s uit de praktijk die onderzoek doen die toepasbaar is op ons werkveld. We hebben onze vier KP’ers die ik hierboven al noemde maar we hebben ook psychiaters Louise, Ronald en Sadaf die onderzoek doen voor de praktijk. Ook hebben we veel AIOS bij ons werken die hun referaat doen over onderwerpen die voor ons van belang zijn. Zo maken we nieuwe kennis direct beschikbaar voor de werkvloer.”
“We hebben nog veel meer plannen voor komend jaar die in de agenda inhoud beschreven staan maar die ik hier niet allemaal uit kan lichten. Ik moedig iedereen aan de PDF hieronder te lezen.”
