Margot Verberk, forensisch GZ-psycholoog
Verhalen uit de praktijk
Geslaagd! GZ-psycholoog Margot over de opleiding tot pro Justitia-rapporteur
Elk jaar leidt het NIFP circa 40 nieuwe pro Justitia-rapporteurs op. Een enthousiaste groep psychiaters, psychologen en orthopedagogen die zullen gaan werken op snijvlak tussen strafrecht en gedragskunde. Iedereen volgt een jaar lang een theoretisch gedeelte en schrijft vervolgens vijf pro Justitia-rapporten onder supervisie. Margot is geslaagd voor alle drie de specialisaties. Zij rapporteert nu zowel in het volwassen-, jeugd- als familierecht.
Wat beweegt iemand om pro Justitia-rapporteur te worden en hoe is deze opleiding? Margot vertelt.
Margot: “Ik ben nu 35 jaar. In 2011 studeerde ik af als orthopedagoog (afstudeerrichting forensische orthopedagogiek en psychologie) aan de Universiteit Utrecht, waarna ik in 2012 de postdoctorale opleiding tot GZ-psycholoog volgde. Na het voltooien van de GZ-opleiding heb ik kort als regiebehandelaar gewerkt in de (forensische) verslavingszorg. Daarna ben ik een aantal jaar werkzaam geweest als behandelcoördinator op een High Care afdeling van het Penitentiair Psychiatrisch Centrum in de P.I. Vught, waarna ik de overstap maakte naar mijn huidige functie: forensisch GZ-psycholoog bij het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie (NIFP).
Tijdens mijn masterstage maakte ik voor het eerst kennis met het werk als pro Justitia-rapporteur, omdat mijn stagebegeleider al jaren werkzaam was als rapporteur (jeugdstrafrecht). Ik werkte mee aan haar pro Justitia-onderzoeken en besloot daar dat ik ooit als zelfstandig pro Justitia-rapporteur wilde werken. Eind 2019 begon ik aan de opleiding tot pro Justitia-rapporteur. Door mijn achtergrond als orthopedagoog en mijn werkervaring als GZ-psycholoog besloot ik alle drie de disciplines te volgen: volwassen- en jeugd strafrecht en familierecht. Eind 2023 (incl. twee onderbrekingen door zwangerschapsverlof) slaagde ik voor mijn laatste examen. Ik sta nu geregistreerd in het Nederlands Register voor Gerechtelijk Deskundigen (NRGD) als pro Justitia-rapporteur volwassen strafrecht en jeugdstrafrecht en ben daarnaast ook pro Justitia-rapporteur op het gebied van familierecht.”
“Ik heb tijdens deze opleiding geleerd om gedragskunde en recht te integreren.”
“De opleiding tot pro Justitia-rapporteur heb ik als heel leerzaam ervaren. Ondanks mijn ervaring in het forensische werkveld, heb ik hier geleerd om gedragskunde en recht te integreren. Het is van belang om de rechtspraak op een begrijpelijke manier te informeren over de persoon van de verdachte. Ik vond het dan ook heel waardevol om van rechters en officieren te horen hoe zij de pro Justitia-rapportages lezen en hoe zij deze vervolgens gebruiken in het proces. Ook het onderdeel ‘presenteren ter zitting’, waar je leert hoe je je dient te verantwoorden als je ter zitting wordt opgeroepen als getuige-deskundige, vond ik heel waardevol. Ik kon de kennis die ik hier had opgedaan direct toepassen toen ik bij mijn tweede rapportage (die ik onder supervisie schreef), werd opgeroepen als getuige-deskundige. Ook was het prettig om ervaringen uit te kunnen wisselen met mede-studenten (waarmee ik nu soms samen rapporteer of met wie ik nog deelneem aan intervisie-bijeenkomsten).
“Naast het volgen van de theoretische opleiding van 1 jaar, welke je afrondt middels een schriftelijk examen, schrijf je, per discipline, 5 rapportages onder supervisie van een ervaren rapporteur. Nadat je vijf rapportages hebt afgerond, volgt een mondeling examen. Hierbij word je, door een commissie van afgevaardigden vanuit het NIFP en het NRGD, uitvoerig bevraagd op drie van je vijf ingediende rapportages. Wanneer je je mondelinge examen met succes aflegt, word je voorwaardelijk geregistreerd in het NRGD voor een periode van twee jaar. Na twee jaar bied je vier rapportages (die je volledig zelfstandig geschreven hebt) aan bij het NRGD, waarna (als alles goed gekeurd wordt) een onvoorwaardelijke registratie volgt voor vijf jaar. Elke vijf jaar dien je je te herregistreren. Voor familierecht geldt geen registratie in het NRGD. Voor deze discipline schrijf je twee rapporten onder supervisie, waarna een mondeling examen volgt. Voor mij (door het volgen van drie disciplines) betekent dit dus dat ik in totaal 12 rapportages onder supervisie heb geschreven en drie mondelinge examens heb afgelegd!”
“Elk rapport wordt voorzien van intercollegiale feedback.”
“Als je, na je mondelinge examen, voorwaardelijk geregistreerd wordt in het NRGD, krijg je voor de twee jaar tot je onvoorwaardelijke registratie een mentor aangeboden door het NIFP. Deze mentor (ervaren rapporteur van het NIFP) is enkele uren per maand beschikbaar om je op weg te helpen bij je eerste onderzoeken als zelfstandig rapporteur. Ook kan je gebruik maken van de kennis van de professionals (psychiaters, psychologen, juristen en het Neuroloket) van het NIFP, wanneer je tegen complexe zaken aanloopt. Dit is erg prettig in ons complexe werk, wat vaak raakt aan bijvoorbeeld ingewikkelde juridische terminologie of hele specifieke expertise (zoals neurologische problematiek). Elk (concept)rapport wordt daarnaast (ongeacht hoe lang je al rapporteert) voorzien van intercollegiale feedback.
De kennis uit de opleiding pas je continue toe in je werk als pro Justitia-rapporteur. Om de vraagstelling vanuit de opdrachtgever (vaak het Openbaar Ministerie) te kunnen beantwoorden, dien je (bij voorkeur) het diagnostisch beeld helder te krijgen en (wanneer de omstandigheden dit toe laten) een uitspraak te doen over de doorwerking van de psychopathologie in de ten laste gelegde feiten. Hieruit vloeit een behandeladvies voort wat je (al dan niet in overeenstemming met mederapporteurs) koppelt aan een juridisch kader. Al deze onderdelen zijn uitvoerig aan bod gekomen in de opleiding, waardoor je weet hoe je de diagnostiek kan koppelen aan strafbare feiten en wat de verschillende (behandel- of maatregel) opties zijn binnen een strafrechtelijk kader.”
“Tijdens de opleiding leer je diagnostiek koppelen aan strafbare feiten.”
Ben je (forensisch) GZ-psycholoog of psychiater en lijkt het je ook leuk om als pro Justitia- rapporteur aan het werk te gaan? Kijk dan op de website van het NIFP voor de opleidingsmogelijheden (Opleiding pro Justitia rapporteur | Onderwerp | NIFP). Of stuur Margot een berichtje via Instagram (@projustitiapsycholoogmargot), waar zij actief is als ambassadeur van Dienst Justitiële Inrichtingen (en daarmee ook het NIFP). Zij vertelt op Instagram ook veel over haar werk als forensisch psycholoog en pro Justitia-rapporteur, dus volg haar vooral als je het leuk vindt om meer over de opleiding en het werk te weten te komen.